viernes, 27 de abril de 2012

Oraciones en K'iche'1

K’iche’
Español
1.             ¿Jachike nimatem kawaj?
¿Cuál sillones quieres?
R//   Are le nimaq taq nimatem
Los sillones grandes.
2.             ¿Jachike chaj kraj?
¿Cuál lámpara quiere él?
R//   Are le k’ol
La pequeña.
3.             ¿Joropa’ rajil le kaxlanpop?
¿Cuánto vale la alfombra?
R//  Kamuch’ rajil le kaxlanpop
Vale Q. 160.00 la alfombra
4.             ¿Joropa’ pwi’ kkaj?
¿Cuántos sombreros necesitan?
R// Oxib’ pwi’
Tres sombreros.
5.             ¿Jachin kraj jun ch’ab’eb’al?
¿Quién quiere un teléfono?
R// At Kawaj jun ch’ab’eb’al
quieres un teléfono.
6.             ¿Jachin kraj jun kaxlaq’aq?
¿Quien quiere una estufa?
R// Le ala kraj jun karxlaq’aq
El joven quiere una estufa
7.             ¿Jampa’ kawaj le k’olib’al wuj?
¿Cuándo quieres la librera?
R// Kajij kwaj le k’olib’al wuj
Dentro de cuatro días.
8.             ¿Jampa’ kraj jun rob’et?
¿Cuándo quiere una gorra?
R// Chanim kraj jun rob’et
Ahorita quiere la gorra
9.             ¿Jasche kawaj le tewrisab’al?
¿Porque quieres la refrigeradora?
R// Rumal nim
Porque es grande
10.         ¿Jasche kiwaj oxib’ k’ul?
¿Porque quieren tres chamarras?
R// Rumal je’lik
Porque son bonitos
11.         ¿La kawaj kaloq’o jun mesb’al?
¿Quieres comprar una escoba?
R// Je’ kwaj jun ko’l mesb’al.
Si, quiero una escoba pequeña
12.         ¿Jachike ja kkaj kkik’ayij?
¿Cuál casa quieren vender ellos?
R// Are we rax ja.             
Esta casa verde.
13.         ¿Jachin kraj kuqumuj ja’?   
¿Quien quiere beber agua?
R// Uj kqaj.
Nosotros queremos.
14.         ¿Joropa’ lej kiwaj?   
¿Cuántas tortillas quieren ustedes?
R// Kiwaj juwinaq lej.                  
Ustedes quieren 20 tortillas.
15.         ¿La kawaj katchakun ruk’ anan?
¿Quieres trabajar con tu mamá?
R// Man kwaj taj.  
No quiero.
16.         ¿Joropa’ warib’al k’o pa ri awachoch
? ¿Cuánto dormitorios tiene tu casa?
R// K’o oxib’ warib’al.     
Tiene tres dormitorios.
17.         ¿jawje k’o  wi akaxlaq’an?
¿Dónde está tu estufa?
R// K’o pa  ri b’anb’al wa.
Está en la cocina.
18.         ¿La k’o atewrisab’al?
¿Tienes una refrigeradora?
R// Je’ k’o jun nim tewrisab’al.   
Si, tengo una refrigeradora grande.
19.         ¿Joropa’ rajil le k’olib’al laq?
¿Cuánto vale el trastero?
R// O’k’al q’uq’ rajil le k’olib’al laq.       
Vale Q100.00 el trastero.
20.    ¿Jachike chaj kkaj?                            
¿Cuál lámpara quieren ellos?
R// Are we ketekik chaj.              
Esta lámpara redonda.


21.      E´are´ kakaj ke´chakunik         
Ellos quieren trabajar
22.    kwaj le chikach
 Quiero la canasta.
23.    ¿ Jachike mesb´al  kawaj?      
Cual escoba quieres
R// Are le rax                              
la verde
24.    ¿Joropá alanxax kwaj?            
Cuantas naranjas quiero
R// kwaj kajib’
 Quiero cuatro naranja.
25.     Are kraj oxib’ kematz’i’b’        
Él quiere tres computadoras.
26.      ¿La k’o  awachajil?                   
Tiene esposo
R//  J’e  k’olik                               
si tengo
27.    ¿Jachike xajab’ kwaj?     
Cual zapato quiero                                                
R// are le q’eq                              
El negro.
28.    ¿Jampa´kwaj jun ch’at?   
Cuando quiero una cama 
R// chwe´q kwaj jun ch’at.        
Mañana quiero una cama.
29.    ¿Joropa’ ink´ul  k´olik?             
Cuantas chamarras tengo
R// lajuj                                        
Diez.
30.    ¿La k’o amam?            
Tienes mamá
R// J´e  k’olik                               
Si tengo.
31.  La k’o televisión
Tienes televisión
R// Je’, k’o oxib’ nutelevision
Si, tengo tres televisores
32.  Kawaj jun rax tem
Quieres una silla verde
33.  Kawaj katchoplin pa le jyub’
Quieres saltar en la montaña
34.  Kqaj kujet’aman k’iche’
Queremos aprender k’iche’
35.  Kiwaj kitij alanax
Quieren comer naranjas


Elaborado por estudiantes primer nivel, CALUSAC, Revisado por Obispo Rosales, Profesor de K'iche'


CONVERSACION



Rosita: ¿La utz awach Esther?
-¿Cómo estas Esther?
Esther: Utz tyox,  ¿e le at?  
-Bien gracias, y tu?
Rosita: Man utz taj  
-No estoy bien
Esther: Jasche?
-¿Porquè?
Rosita: Rumal k’ax nujolom
-Porque me duele mi cabeza
Esther: ¿La katijo kunab’al?                      
-¿Tomas medicina?
Rosita: Je’ kintijo kunab’al, tyox   
-Si tomo medicina, gracias


Glenda: Saqarik alitomab’
-Buenos días señoritas
Rosita y Esther: Saqarik
-Buenos días
Glenda: Le ali are’ Karen
-La señorita es Karen
Rosita y Esther: Jacha’ Karen
-Hola Karen
Karen: Saqarik alimomab’
-Buenos días señoritas
Esther: At at ajjawje?
-De donde eres?
Karen: In in Quetzaltenango
-Yo soy de Quetzaltenango
Rosita: Jachike achak k’olik?
-Cual trabajo tienes?
Karen: In in Ajtij
-Yo soy maestra
Glenda: Uj kujchakun pa le tijob’al “la Ceiba”
-Nosotras trabajamos en la escuela “La Ceiba”
Rosita: Jampa’ kixe’ pa chak?
-Cuando van a trabajar?
Glenda: Chweq’ kuje pa chak
-Mañana trabajamos
Esther: Jawje’ k’o wi ri awachoch?
-Donde esta tu casa?
Karen: K’o pa zon 10
-En la zona 10
Esther: la utz uwach awachajil, Glenda?
-Como está tu esposo, Glenda?
Glenda: Utz maltyox
-Muy bien gracias


Marierli: Chikuyu’ Alitomab’
-Perdonen señoritas
Glenda: Man k’o taj kab’ij
-No te preocupes
Marieli: kinloq’ jun wachoch
-Compro una casa
Karen: jawje’?
-Donde?
Marieli: k’o pa zon 7
-En  la zona 7
Rosita: Jas ub’anik ri awachoch?
-Como es tu casa? 
Marieli: Nim, je’l, q’an, k’o jun nimaja, oxib’ warib’al, jun b’arib’al wa, jun wo’qib’al, y kyeb’ b’ab’al chuluj.
-Grande, bonita, amarilla, tiene una sala, tres dormitorios, una cocina, un comedor, y dos baños
Esther: La k’o televisión, tewrisab’al?
-Tienes televisión, refrigeradora?
Mairieli: Je’ k’o jun nutelevision, man k’o taj tewrisab’al
-Si tengo Tv, pero no tengo refrigeradora
Marieli: Chanim kawaj kinloq’ jun tewrisab’al
-Ahorita necesito comprar una refrigeradora
Karen: Jo’ pa nim k’ayib’al
-Vamos al supermercado
Esther, Glenda y Rosita: Jo’, Jo’.